مشکل اشتغال ذهنی زیاد دارم

با عرض سلام و احترام خدمت شما خواهر گرامی؛ خواهر عزیزم ،شما برای اینکه تمرکزتان را حین درس و همچنین انجام سایر کارها، بالا ببرید، ابتدا باید عواملی را که مانع از ایجاد تمرکز در شما می شود را شناسایی کنید و به مقابله با آن ها بپردازید تا بتوانید بر روی کارهایتان متمرکز شوید و به درستی آن ها را انجام دهید. با این توضیح در ادامه مطالبی در سه بخش : «علل عدم تمرکز حواس»، «مقابله با عوامل حواس پرتی» و «راهکارهای تقویت تمرکز حواس» خدمتتان تقدیم می گردد که امیدواریم مفید واقع شود.بخش اول؛ علل عدم تمرکز حواس :عدم تمرکز حواس، موضوعی است که بسیاری از افراد از آن رنج می ‏برند و دلایل مختلف و متعددی دارد. همانطور که خود می ‏دانید، تمرکز حواس در هر کاری از ضروریات قطعی به شمار می آید. گفتنی است تمرکز حواس، حالتی ذهنی و روانی است که در آن حالت، تمام قوای حسی، روانی و فکری انسان روی موضوع خاصی متمرکز می‏ شود و تضمین کننده انجام صحیح کارها و رهایی از خطرات احتمالی است به هر حال در یک جمع‏ بندی کلی می ‏توان گفت : بیشتر افراد به دلایل عمده زیر، با عدم تمرکز فکر و حواس مواجه می ‏شوند :1. کسانی که خود را به انجام دادن کاری مجبور می ‏کنند، در حالی که تمایل درونی چندانی به آن ندارند. در این صورت تمام قوای ذهنی و روانی‏شان به طور خودکار از آن موضوع پرت می ‏شود و دچار حواس‏پرتی می ‏گردند.2. فشارهای روانی نیز از عوامل عمده تشتت (پراکندگی) فکری است. بیشتر افراد زمانی که با مسأله‏ای مواجه می‏ شوند، اگر معتقد باشند زمان کافی برای حل آن ندارند و یا توانایی حل مسأله و کسب توفیق را در خود نبینند، دچار نگرانی و اضطراب می ‏شوند و در نتیجه این نگرانی‏ها، ترس از شکست، افکار منفی، عدم اعتماد به نفس و خیال‏بافی‏ های منفی‏ گرایانه، توان عمل و ابتکار و خلاقیت را از آنان سلب می‏ کند و به جای اینکه روی موضوع خاص تمرکز کنند، بر ترس و احتمال شکست خود تمرکز می‏ کنند و یأس و ناامیدی بر آنها چیره شده و موجب حواس‏پرتی شان می گردد.3. گاهی برخی حوادث و اتفاقات، فضای روانی فرد را دچار اختلال می‏ کند (نظیر آنچه در زندگی شخصی، تحصیلی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و... رخ می ‏دهد) و امکان تمرکز حواس را از بین می ‏برد.4. تکثر و تعدد فعالیت‏های فرد، مخصوصاً اگر در حد توان او نباشد، نیز باعث عدم تمرکز حواس می‏ شود.خواهر عزیزم ،در صورتى که موضوع یا موضوعات خاص و محدودى، باعث عدم تمرکز در شما مى‏شود، به دنبال راه حل مناسب آن باشید؛ چرا که این در حکم علت عدم تمرکز حواس شما است. پس براى مقابله با آن، ابتدا علت و عامل اصلى را شناسایى کنید و در پى حذف یا تقلیل آن برآیید.بخش دوم؛ مقابله با عوامل حواس ‏پرتی :برای مقابله با هر یک از عوامل فوق که هر کدام به گونه‏ای مانع تمرکز حواس می‏ شود، باید به راهکار خاص و مناسب با آن توجه نمود. در عین حال این مطالب می ‏تواند به عنوان راهکار، مؤثر واقع شود :در ابتدا و قبل از هر چیز، برای تمام فعالیت‏های خود برنامه‏ریزی کنید .اوقات شبانه ‏روز را در یک جدول زمان‏بندی شده از هنگام بیداری تا موقع خواب، یادداشت نموده و برای هر کاری، زمان خاص و مناسب آن را معین نمایید، سعی کنید طبق همان برنامه تنظیم شده به انجام دادن همان فعالیت مشخص (کلاس، مطالعه، استراحت، عبادت، ورزش و...) بپردازید. حتی زمان معین و مشخصی را در طول روز، برای اندیشیدن درباره موضوعات مختلف یا تخیلات و افکار مزاحم، اختصاص دهید. این کار حداقل دو فایده مهم دارد :الف) نظم و انضباط در تمام فعالیت‏ها حتی در اندیشه‏ها و افکارتان راه پیدا می ‏کند که خود بسیار ارزشمند است.ب) اگر افکار مزاحم در غیر زمان معین، به سراغتان آمد و باعث عدم تمرکز و حواس‏پرتی شما شد، می‏ توانید به خود وعده بدهید که زمان اندیشیدن در این باره، فلان زمان خاص و معین است. تأکید می‏ کنیم برای هر کار و فعالیتی وقت مشخص معین کنید و در آن وقت به هیچ امری غیر از آن کار نپردازید.اگر مشکلات شخصى، اجتماعى، خانوادگى و ... باعث عدم تمرکز حواستان مى‏شود؛ بدانید که :الف) زندگى فردى هیچ‏کس، خالى از مشکل و ذهن هیچ فردى، به طور کامل خالى نیست. از طرف دیگر به صِرف فکر کردن و مشغولیت ذهنى درباره چنین مشکلاتى، هیچ دردى دوا نخواهد شد. پس به خود تلقین کنید که هنگام درس یا مطالعه، ذهن خود را از آن مسائل برهانید.ب) به هنگام مزاحمت آن افکار، به خود قول بدهید در این باره خواهم اندیشید (و زمانى را براى این کار در شبانه روز اختصاص دهید).بخش سوم؛ راهکارهای تقویت تمرکز حواس :1. کاهش و کنترل اشتغالات فکری و عملی، روز به روز بر گستردگی و کثرت محدوده اشتغالات ذهنی و عملی ما در عصر حاضر افزوده می شود و به تدریج و با گذشت زمان، محرک های ذهنی، که فکر و اندیشه انسان را به خود معطوف کرده، افزایش می یابند. از آن جا که توانایی پاسخ گویی فکری، نامحدود است و از طرف دیگر بین محرک های ذهنی و اشتغالات ذهنی و عکس العمل های ما باید تناسب کافی وجود داشته باشد، انسان دچار فقدان تمرکز شده، توان پاسخ گویی فکری و ذهنی متناسب با محرک های فراوان در وی کاهش می یابد و به پراکندگی فکری و عدم تمرکز می انجامد. یکی از راه های مقابله با این مسئله، تقسیم کردن اشتغالات به دو مقوله ضروری و غیر ضروری یا دارای اولویت اول و دوم است تا انسان با یک برنامه ریزی حساب شده و دقیق، به آن چه اولویت بیشتری دارد، توجه نموده، دایره مشغولیات را فقط به همان مقوله اختصاص دهد و محدود کند و از صرف فکر و اندیشه خود در مسائل تفننی و روزمره دیگر که جنبه ثانوی دارد، خودداری کند. با این روش، می توان پراکندگی ذهنی را کاهش داد؛ زیرا هر اندازه تنوع و تعدد افکار بیشتر باشد، از تعمق، دقت و تمرکز فکر در آن باره کاسته می شود و هر قدر تعداد موضوع ها و مسائلی که به آنها می اندیشیم، کمتر و محدودتر باشد، بر عمق و غنای فکر در آن زمینه افزوده خواهد شد. پس مشغولیت ها و کارهای غیر درسی را به حداقل ممکن برسانید و به خود بگویید : در این دوره و زمان، مهم‏ترین وظیفه و کار من مطالعه و درس‏خواندن و ارتقاى سطح علمى است و فعالیت‏هاى جانبى متعدد، مزاحم وظیفه اصلى من است.2. تمرین و تداوم : تمرکز فکر، یک توانایی ذهنی و روحی است که جنبه اکتسابی دارد و در هر امر اکتسابی، تمرین و تکرار و استمرار بخشیدن به آن، شرط اساسی دست یابی به هدف است. برای تمرکز فکر نیز تمرین و ممارست، ضروری است. تمرین در این زمینه، این گونه است که باید در ابتدا کلمه دلخواهی مثلاً «دوستی» را در نظر گرفته و آن را روی یک برگه یادداشت بنویسید و با قرار دادن ساعتی در مقابل خود، به مدت یک دقیقه، سعی کنید فقط و فقط به این واژه بیندیشید و از نفوذ افکار نامربوط و مزاحم در حوزه فعالیت ذهن خود پرهیز کنید. با این حال، ممکن است ملاحظه کنید که تعدادی از این افکار مزاحم غیر مربوط - که اصطلاحاً به آنها پرش های فکری می گویند - به نحوی وارد فضای ذهنتان شود. همین عمل را دو بار دیگر و هر بار، به مدت یک دقیقه، تکرار کنید. طبیعی است که ملاحظه خواهید کرد که در بار سوم، پرش های فکری کمتر شده، «تمرکز فکری» شما بیشتر می شود. در صورتی که به مدت چند هفته و هر روز فقط سه دقیقه، به این تمرین بپردازید، خواهید دید که پیشرفت قابل ملاحظه ای در تمرکز فکرتان ایجاد شده است.3. علاقه مندی به موضوع:هرقدر علاقه شما به یک موضوع بیشتر باشد، تمرکز شما در آن موضوع بیشتر خواهد شد. وقتی که شما به موضوعی علاقه دارید، خود به خود بر آن متمرکز می گردید. در مقابل هنگامی که فرد خود را به انجام دادن کار یا مطالعه درسى مجبور مى‏کند، در حالى که تمایل درونى چندانى به آن ندارد تمرکز کمتری خواهد داشت. بنابراین برای ایجاد علاقه نسبت به موضوع مورد مطالعه، تمام تلاش خود را بکار گیرید.4. هدف داشتن: داشتن هدف در ایجاد تمرکز، نقشی اساسی بازی می کند. هدف زمانی قابل دسترسی می باشد که مشخص، دقیق، روشن و واضح باشد. در این صورت چنین هدف هایی : « هدف من یادگیری این فصل می باشد»، « هدفم این است که نمره خوبی بگیرم» و ... نادرست خواهد بود، زیرا اینها مشخص و جزئی و دقیق نمی باشند. در مطالعه، هدف را باید از داخل هر فصل بدست آورد. به عنوان مثال: «هدفم این است که بدانم چرا انقلاب مشروطه شکست خورد»، « فرق توندار با تایگا چیست»، « در آینه های مقعر ، افزایش فاصله کانونی چه تغییراتی در تصویر ایجاد می کند» و ...؛ پس هدف در هر فصل باید متناسب با آن فصل و به صورت مشخص و دقیق بیان شود.5. استفاده از روشهای مطالعه متمرکز: تند خوانی : وقتی شما به بهانه بهتر فهمیدن بسیار کند پیش می روید و کلمه به کلمه می خوانید، درگیری ذهنی مطلوبی را ایجاد نمی کنید و ذهن شما که به دنبال مشغولیت می باشد خود را در جای دیگری مشغول می کند. بنابراین تا می توانید سرعت مطالعه خود را افزایش دهید البته نه آنقدر که هیچ چیزی نفهمید بلکه تا آنجا که یک درگیری ذهنی مطلوب ایجاد شود و مطالب را نیز به درستی متوجه شوید. در چنین سرعتی ذهن متمرکز است و در زمان هم صرفه جویی می شود.مطالعه اولیه : مطالعه اولیه همان گرفتن اطلاعات ابتدایی است که سبب کنجکاو کردن ذهن، با گرفتن اطلاعات ساده و کم حجم و مقدماتی می باشد. در مطالعه اولیه شما متن را خط به خط نمی خوانید بلکه نگاهی گذرا به متن می اندازید و یک سری مفاهیم اولیه را از متن می گیرید که مثلا متن حول و حوش چه موضوعی است.یادداشت برداری : هنگام مطالعه، همیشه قلم و کاغذی در دست داشته باشید. در یک مطالعه فعال و پویا کمتر چیزی می تواند به اندازه قلمی که در دست دارید، ذهن شما را درگیر و متمرکز کند. خودتان را ملزم کنید که با نوشتن، نسبت به متن مورد مطالعه اظهار نظر کنید، و اگر متن مورد مطالعه یک کتاب درسی است، بهتر است از نکات مهم آن در یک برگه جداگانه یادداشت برداری نمایید.استفاده از بهترین زمان و مکان:بهترین زمان را برای مطالعه خود قرار دهید و از مطالعه در شب که بهترین زمان برای استراحت می باشد خودداری کنید، همچنین بلافاصله بعد از غذا مطالعه نکنید. بهترین مکان نیز مکانی است که ساده و منظم، دارای هوای مطبوع (نه خیلی گرم و نه خیلی سرد) و نور کافی و مناسب باشد.خواهر عزیزم ، با اجرای تکنیک ها و در نظر گرفتن موارد فوق ، تمرکز بیشتری را تجربه خواهید کرد . با آرزوی موفقیت و پیشرفت روزافزون برای شما